Hải Phòng là địa phương duy nhất ở miền Bắc hội tụ 5 loại hình vận tải (đường biển, đường sông, đường sắt, đường bộ và đường hàng không) cùng hệ thống kho bãi, dịch vụ liên vận… Vì thế, Hải Phòng có đầy đủ yếu tố thuận lợi để phát triển ngành dịch vụ logistics.

Địa bàn Hải Phòng hiện có khoảng 50 doanh nghiệp cảng biển cùng hơn 70 bến cảng trải dài từ đất liền đến hải đảo. Dọc theo các tuyến sông có khoảng 300 cảng thủy nội địa và bến bãi trải dài từ Tây sang Đông, tạo thành những vành đai vận tải thủy từ sông Cấm, sông Văn Úc đến sông Luộc, sông Kinh Thầy… có khả năng tiếp nhận lượng hàng rời rất lớn.

Trong đó trên vành đai đường thủy nội địa số 1 kết nối đến Phú Thọ, tuyến vành đai thứ 2 kết nối vào tuyến ven biển từ miền Bắc đến miền Nam, hằng năm vận chuyển hàng chục triệu tấn hàng hóa.

Không chỉ dừng ở vận tải đường biển và đường thủy nội địa, Hải Phòng có hệ thống vận tải đường bộ rộng khắp, kết nối vào các tuyến quốc lộ 5,10, 17B, 37, 18, 38, đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng; Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái... Sự nổi bật trong vận tải đường bộ từ Hải Phòng là hình thành nên chuỗi vận tải Bắc -Nam, kết nối với các tỉnh, thành phố trong cả nước và đến các cửa khẩu. Hơn 70% lượng hàng hóa thông qua cảng biển Hải Phòng được vận chuyển bằng đường bộ đã khẳng định vị thế của hoạt động này.

Trên tuyến đường sắt, từ Hải Phòng được nối thẳng lên Lào Cai sang Côn Minh (Trung Quốc) hằng năm vận chuyển hơn 3 triệu tấn hàng hóa. Tới đây, khi đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được hoàn thành, lượng hàng hóa vận chuyển qua đường sắt dự kiến sẽ tăng gấp 5 - 10 lần so với hiện nay.

Trên đường hàng không, tuy vận tải hàng hóa chưa nhiều về số lượng, nhưng là hàng hóa chất lượng cao, phần lớn là hàng xuất khẩu, nhập khẩu những loại hàng hóa liên quan đến công nghệ.

Đường biển, đường bộ, đường thủy nội địa, đường sắt và đường hàng không cùng kết hợp đã tạo cho Hải Phòng vị thế nổi trội trong hoạt động vận tải hàng hóa, hình thành nên phương thức vận tải mới. Đó là vận tải “door – to – door”, vận chuyển trọn gói và là hoạt động quan trọng trong chuỗi logistics.

Theo phê duyệt Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Hải Phòng thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Bộ Xây dựng, mục tiêu đến năm 2030, cảng biển đáp ứng cho lượng hàng hóa thông qua từ 175,4 - 215,5 triệu tấn (trong đó, hàng container từ 12,15 triệu - 14,92 triệu TEU, chưa bao gồm hàng container trung chuyển quốc tế) và đáp ứng cho lượng hành khách từ 20,4 - 22,8 nghìn lượt khách. Khu vực sẽ có từ 61 - 73 bến cảng, gồm từ 98 - 111 cầu cảng với tổng chiều dài từ 20.196 - 23.446 m (chưa bao gồm các bến cảng khác).

Tầm nhìn đến năm 2050, cảng biển đáp ứng cho hàng hóa với tốc độ tăng trưởng từ 5 - 5,3%/năm, lượng hành khách với tốc độ tăng trưởng bình quân từ 1,5 - 1,6%/năm.

Theo báo cáo của Sở Công Thương, toàn thành phố có khoảng 250 doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ logistics, trong đó có khoảng 30 công ty, tập đoàn logistics đa quốc gia như DHL, UPS, FedEX… Lượng nhân công hoạt động trong lĩnh vực logistics chiếm xấp xỉ 20% nguồn lao động logistics trên cả nước (khoảng 175.000 người). Tổng diện tích kho, bãi trên địa bàn thành phố khoảng 701,14 ha với hơn 60 kho, bãi chính.

Tuy là địa phương có tiềm năng lớn về phát triển logistics, nhưng hiện các doanh nghiệp logistics Hải Phòng phát triển chưa mạnh, phần lớn chỉ là 1 hoạt động trong chuỗi logistics như: đại lý, kho bãi, vận tải, cảng… Vì thế, không chỉ ở Hải Phòng mà ở phạm vi cả nước, hoạt động logistics chủ yếu do các doanh nghiệp nước ngoài nắm giữ thị phần.

Theo Hiệp hội Logistics Hải Phòng, hiện thành phố có rất ít trung tâm logistics gồm GLC của Viconship với diện tích 9,1 ha và Yusen (nhà đầu tư nước ngoài) với 10 ha, trong đó kho bãi khoảng 20.000 m2 còn lại là bãi đỗ xe. Với quy mô nhỏ và đặc thù như vậy, những trung tâm này mục đích chỉ phục vụ nhóm nhỏ nhất định.

Ngoài ra, địa bàn thành phố cũng có những trung tâm logistics quy mô nhỏ và phục vụ cho chính doanh nghiệp đó. Vì vậy cần có các doanh nghiệp logistics tại thành phố tham gia cùng đầu tư xây dựng một trung tâm logistics quy mô xứng tầm.

Hải Phòng đang tiếp nhận đề xuất của nhiều đơn vị đăng ký tham gia vào các dự án phát triển logistics. Trong quy hoạch chung, Hải Phòng sẽ dành quỹ đất từ 2.000 - 2.500 ha để phát triển trung tâm logistics. Theo chủ trương của Chính phủ và thành phố về đầu tư các trung tâm logistics thì nguồn vốn đến từ các nhà đầu tư - là các tập đoàn trong và ngoài nước tham gia với quy mô khác nhau. Doanh nghiệp sẽ có cơ hội để gặp gỡ, kết nối để phát triển dịch vụ logistics ngày càng lớn mạnh hơn.

Mặt khác, Hải Phòng có lợi thế về vị trí địa lý sông ngòi nối với khu vực cảng biển, tạo cơ hội vận tải đường thủy, tiết kiệm chi phí, nhất là chi phí bảo vệ môi trường, giảm thiểu ách tắc, xuống cấp của giao thông đường bộ. Đây là bước khởi đầu hình thành dịch vụ logistics đường thủy, phát triển vận tải xanh.

Tại cuộc làm việc giữa Đoàn công tác Bộ Công Thương với UBND thành phố Hải Phòng về chủ trương xây dựng Đề án chiến lược phát triển dịch vụ Logistics Việt Nam đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2045, nhiều chuyên gia từ các bộ, ngành, doanh nghiệp “hiến kế” giúp Hải Phòng đưa ngành logistics phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới.

Theo các chuyên gia, các doanh nghiệp phải nâng cao năng lực nội tại song hành với sự hỗ trợ của Nhà nước. Trong đó, cần kịp thời ban hành những chủ trương, chính sách, cơ chế phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển của lĩnh vực logistics; tập trung nguồn lực đầu tư hạ tầng “cứng”, hạ tầng “mềm” và đào tạo phát triển nguồn nhân lực…

Với Hải Phòng, cần sớm có tuyến đường sắt tiêu chuẩn quốc tế kết nối các cảng với hệ thống đường sắt quốc gia, quốc tế. Chú trọng đầu tư, phát triển hệ thống giao thông thủy nội địa từ Hải Phòng đến các địa phương trong khu vực… Từ đó, đưa ngành logistics của Hải Phòng phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế vốn có, trở thành trung tâm dịch vụ logistics xứng tầm khu vực và quốc tế.

ĐỨC PHONG - LÊ HIỆP